O roli książki w procesie wychowywania. 

Każdy z nas czy to z dorosłych, czy z dzieci miał w swoim ręku książkę. Jej rola jaką odgrywa w życiu człowieka nie zawsze jest doceniona. Wyobraźmy sobie, że naraz znikają wszystkie książki świata .

 Tak więc , znikają wszystkie źródła informacji przekazywanych z pokolenia na pokolenia. Znikają wszystkie myśli, rozterki, porady, spisy potrzebnych praw- dosłownie wszystko, co wiąże się z  człowiekiem. Odzyskanie tego byłoby bardzo trudne.

  Książka- to źródło wiedzy o człowieku. Czy uczy, o tak! Bawi- jeszcze jak! Wychowuje-oczywiście! Nawet daje dobre rady jak sobie radzić w różnych życiowych sytuacjach.

    Musimy jednak mądrze wybierać, bo to, co czytamy też ma na nas- ludzi, jakiś wpływ. Słowo czytane- zostaje i „pracuje”  w nas. Wybierając książki np. o tematyce z wychowania, uczymy małe dzieci przede wszystkim kulturalnego zachowania i kulturalnych pierwszych słów w komunikacji międzyludzkiej: „proszę”, „dziękuję” i najtrudniejszego słowa: „przepraszam”. Dzisiaj niestety, nie brakuje książek nawet dla dzieci, gdzie popularnym  staje się słowo „ głupi” itp. do niego w znaczeniu. Kochani Rodzice, dlatego wcześniej sprawdzajmy czy jest ona odpowiednia dla dzieci pod względem dostosowania do wieku czytelnika, jakości treści, które chce przekazać autor oraz języka w niej zawartego. 

    W pierwszym najwcześniejszym okresie życia dziecka ogromny wpływ na jego rozwój mają Rodzice . Gdzieś po drodze – etap przedszkolny, wczesnoszkolny, szkolny…- odgrywają również wychowawcy, nauczyciele. Jednak funkcja Rodzica jako tego-pierwszego, który wprowadza swoje dziecko w świat, jest ogromna.

JAK ODBIERA KSIĄŻKĘ I CZYTANIE DZIECKO W POSZCZEGÓLNYCH FAZACH SWOJEGO ŻYCIA? (Fazy rozwoju wymienione przez Marię Przetacznikową: Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1982).

1. - Zabawa książką (książka – zabawka); - Proste ilustracje (przedmioty jako płaskie graficzne symbole); - Proste teksty (czytane i opowiadane); - Ważna rola pośrednika.
2. - Rozumie mowę otoczenia; - Przyswaja pojęcia abstrakcyjne; - Przechodzi od pojęć prostych do złożonych; - Wzbogaca zasób słownictwa; - Powraca do tych samych książek; - Ważna rola pośrednika.
3. - Wzbogaca się mowa dziecka (ilościowo i jakościowo); - Uczy się podczas zabawy (zdolne do podejmowania zadań i wykonywania ich); - Rozwijają się pierwsze pojęcia estetyczne; -Pod koniec tego okresu niektóre dzieci czytają samodzielnie proste teksty; - Ważna rola pośredników.

Książka w wieku przedszkolnym: około 5-tego roku życia ważny jest świat fantazji; duże zainteresowanie baśniami literackimi, legendami, podaniami; duże zainteresowanie poezją; ważną rolę pełnią ilustracje; kształtuje się logiczne myślenie (zaczynają śledzić zmienne losy bohaterów); duża wrażliwość na emocje (zmniejszenie wrażliwości, przewrażliwienie).

Rady dla rodziców:

- Codzienne czytanie dziecku dla przyjemności jest czynnością prawdziwie magiczną, zaspokaja bowiem wszystkie potrzeby emocjonalne dziecka, znakomicie wspiera jego rozwój psychiczny, intelektualny i społeczny, jest jedną z najskuteczniejszych strategii wychowania, a przy tym przynosi dziecku ogromną radość i pozostawia cudowne wspomnienia;

- Wśród atutów głośnego czytania wymieniono to, że czynność ta jest łatwa, nie wymaga przygotowania, jest przyjemna i inspirująca także dla czytającego, nic nie kosztuje, gdy korzystamy z biblioteki czy wymieniamy książki z innymi rodzicami;

- Dziecko, któremu czyta się codziennie czuje się ważne i kochane. Buduje to jego mocne poczucie własnej wartości – wewnętrzną siłę i wiarę w siebie, które wpływają na jakość jego życia co najmniej tak znacząco jak zdrowy kręgosłup czy zdrowe oczy;

- Codzienne głośne czytanie buduje mocną więź między rodzicem i dzieckiem. Więź z najbliższą osobą jest jedną z najważniejszych potrzeb rozwojowych dziecka, warunkiem, by mogło wyrosnąć na zdrowego emocjonalnie i dojrzałego człowieka;

- Wśród kolejnych atutów głośnego czytania wymieniono - korzyści językowe i umysłowe. Dzieci, którym się czyta będą używały bogatego i pięknego języka, posiądą umiejętności ciekawej konwersacji, łatwość publicznego wypowiadania się w sposób jasny, logiczny i obrazowy, czyli wartości bardzo ważne w życiu społecznym.

    W dzisiejszym świecie książka nie jest dla naszych dzieci  jedynym źródłem informacji, ale czytanie książek ma wiele zalet.

 

  Czytanie aktywizuje pięć obszarów kompetencyjnych: komunikacji, odpoczynku, inteligencji emocjonalnej , koncentracji i emocji.  

Komunikacja Czytanie poszerza doświadczenia językowe dziecka, rozwija słownictwo, uczy wyrażać myśli i rozumieć sposoby mówienia innych ludzi. Im bogatszy język, tym sprawniejsze wyrażanie własnego zdania, lepsza umiejętność werbalizowania uczuć i potrzeb. Przeczytane w książkach historie uczą dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych, odnajdywania zależności i wyciągania własnych wniosków. Jednym słowem, czytanie kształtuje umiejętność samodzielnego myślenia i formułowania myśli – kompetencje niezbędne do właściwego funkcjonowania społecznego. Odpoczynek  Współczesne  dzieci bombardowane natłokiem informacji , badźców i wrażeń mają problem z wyciszeniem , zrelaksowaniem się. Bywają przez to nadmiernie pobudzone, rozdrażnione  , nie potrafią zapanować nad emocjami. Czytanie książek to jeden z najlepszych sposobów relaksu. Najlepsza forma czytania na głos, słuchowiska , zabawa z modulacją głosową czytanego fragmentu zaprasza dziecko do ciekawego świata wyobraźni, gdzie może  odpocząć, wyciszyć się .

 

Inteligencja emocjonalna

Nauka czytania to jeden z najważniejszych etapów w rozwoju dziecka, który otwiera przed nim drzwi do wiedzy i samodzielności. Proces ten jest złożony i trudny. Wymaga rozwinięcia różnych umiejętności językowych, poznawczych i motorycznych a przede wszystkim wymaga od dziecka podjęcia wysiłku ( koncentracji, cierpliwości, doprowadzenia zadania do końca) oraz wytrwania w nim dla osiągnięcia celu (przeczytania książki do końca). Realizowanie przez dziecko zadań z tzw. odroczonym efektem wpływa pozytywnie na rozwój  inteligencji emocjonalnej, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania psychicznego.

Koncentracja Brak koncentracji u dzieci jest naturalnym zjawiskiem na jednym z etapów rozwoju. Obecnie jednak psychologowie dziecięcy, wychowawcy, a także rodzice napotykają coraz większe trudności w pracy z dzieckiem nad umiejętnością skupiania uwagi. Wynika to z rosnącej liczby bodźców, jaka otacza nas w codziennym życiu. Dzieci bywają niespokojne i nadmiernie pobudzone. Nieumiejętność skupienia się na rzeczach istotnych sprawia, że stają się niepewne siebie i trudno znoszą porażki. Ćwiczenie koncentracji uwagi to bardzo trudne zadanie, ale niezbędne do prawidłowego rozwoju intelektualnego. Rodzice i bliscy dorośli powinni wspierać dzieci we wszystkich aktywnościach, które pomagają wydłużać czas koncentracji, szczególnie na tych zadaniach, które wymagają niepodzielności uwagi. Jedną z takich aktywności jest właśnie nauka czytania. Można tu polecić książki z różnymi typami zadań stawianych dziecku np. odszukaj dane przedmioty, czym się różnią te dwa obrazki itp.

Emocje Treść książki często staje się pretekstem do rozmowy z rodzicami czy rówieśnikami na ważne dla dziecka tematy o sytuacjach, które dziecko doświadczyło; emocji, z którymi sobie nie mogło poradzić lub nazwać.  Czytanie uczy empatii i wrażliwości. Pomogą nam w tym tzw. książki psychoterapeutyczne, opowiadania o emocjach.

 Oczywiście w książkach nie znajdziemy żadnego antidotum na nasze wszystkie problemy, ale na pewno nauczą nas wiele. Nie ma wątpliwości, że czytanie jest niezbędne, aby dziecko prawidłowo się rozwijało. Jako Rodzice naszym dzieciom możemy pomóc w ich prawidłowym rozwoju i towarzyszyć im w odkrywaniu otaczającego je świata.

 

Ciekawe książeczki z półki rodzica i nauczyciela:

1. Susanna Isern, Mónica Carretero: „Uczuciometr  inspektora krokodyla. Poznaj, zmierz i kontroluj swoje uczucia”.
2. Jim Field, Rachel Bright : „ Wiewiórki, które nie chciały się dzielić”.
3. Jim Field, Rachel Bright: „ Koala, który się trzymał”
4. Jim Field, Rachel Bright: „ Mysz, która chciała być lwem”
5. Nicola Kinnear: Odwagi , zajączku”
6. Marta Galewska-Kustra: „ Pucio, rośnie zdrowo”
7. Marta Galewska-Kustra: „ Pucio zostaje kucharzem, czyli o radości z jedzenia”
8. Sam Mc Bratney, Anita Jeram: „ Nawet nie wiesz, jak bardzo Cię kocham”
9. Barbara |Supeł: „ Jadzia Pętelka chce sama”
10. Anna M. Buszkiewicz: „ Bubu uczy się mówić. Interaktywna książeczka do stymulacji mowy dziecka od 6. miesięcy do 3. roku życia”
11. Agata Kalina: Bajki logopedyczne misia Api”
12. Agnieszka Antosiewicz: „ Mądre bajki. Pozytywne myślenie”
13. Agnieszka Antosiewicz: „ Inspirujące bajki”
14. Małgorzata Białek:” Bajki dla chłopców”
15. Małgorzata Białek: „Bajki dla dziewczynek”
16. Szarf Maria: „Reksio. Czytanki z obrazkami.”
17. Beata Dawczak:  „Reksio. Księga wiedzy”
18. Rafał Klimczak: ”Nudzimisie idą do szkoły”
19. Rafał Klimczak: „ Opowiesci z krainy Nudzimisiów”
20. Elżbieta Wójcik: „Samochodzik Franek poznaje Polskę”.

 

 

 

 

Bibliografia:

1. Maria Przetacznikowa: Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1982

2. https://cudownedziecko.pl/baza-wiedzy/nauka-czytania/

3. https://sp3nysa.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=487:wplyw-czytania-na-rozwoj-dzieci-i-mlodziezy&catid=11&Itemid=125

---